25.01.2023
Więźniowie Majdanka - Biogramy
Biogramy bohaterów wystawy "Więźniowie Majdanka" 2014
PANEL 01 – Deportowani
Daniel Trocmé
Urodzony w 1912 r. Nauczyciel fizyki, chemii i nauk przyrodniczych w Les Roches we Francji. W 1941 r. Trocmé został dyrektorem szkoły La Maison des Roches. Po aresztowaniu uczniów pochodzenia żydowskiego dobrowolnie zgłosił się na gestapo. Początkowo osadzony w obozie odosobnienia w Compiègne, a następnie deportowany do obozu w Dorze. Stamtąd na początku 1944 r. przewieziony tzw. transportem chorych na Majdanek. Zmarł w obozie w kwietniu 1944 r. na skutek wycieńczenia organizmu i choroby. W 1976 r. Instytut Yad Vashem przyznał mu tytuł Sprawiedliwego Wśród Narodów Świata.
Stefania Perzanowska
Urodzona w 1896 r. w Warszawie. Absolwentka Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Warszawskiego. Uczestniczyła w obronie Warszawy we wrześniu 1939 r. Aresztowana w 1942 r. za udział w ruchu oporu. 7 stycznia 1943 r. deportowana na Majdanek z więzienia w Radomiu. W obozie zaangażowała się w organizację szpitala dla kobiet. 13 kwietnia 1944 r. w transporcie ewakuacyjnym przeniesiona wraz z personelem szpitalnym do KL Auschwitz, stamtąd do KL Ravensbrück. Zmarła w 1974 r.
Alf Knudsen
Urodzony w 1923 r. w Norwegii. Aresztowany 5 września 1942 r. podczas próby przekroczenia granicy ze Szwecją. W lutym 1943 r. przewieziony do KL Sachsenhausen. Kilka miesięcy spędził w rewirze – szpitalu obozowym. W lutym 1944 r. skierowany do KL Lublin. Po ośmiu dniach pobytu na Majdanku przeniesiony do obozu pracy przy ul. Lipowej 7 w Lublinie i zatrudniony jako stolarz. W lipcu 1944 r. ewakuowany do KL Auschwitz, stamtąd do kolejnych obozów: Buchenwaldu i Neuengamme.
Samuel Antmann
Urodzony w 1908 r. w Nitrze na Słowacji. Zegarmistrz i jubiler. W 1942 r. wraz z rodzicami Adolfem i Berthą oraz braćmi Alexandrem i Ferdinandem „przesiedlony” do dystryktu lubelskiego. Matkę Samuela deportowano do jednego z obozów pracy w pobliżu Lublina. Mężczyzn skierowano na Majdanek. W obozie zginęli ojciec Samuela i dwaj bracia. We wrześniu 1943 r. Samuel został przeniesiony do KL Sachsenhausen. W 1945 r. powrócił do rodzinnej Nitry. Spędził w obozach sześć lat za działalność antykomunistyczną. Od 1968 r. mieszkał w Szwajcarii. Świadek oskarżenia w procesie przeciw członkom załogi Majdanka w Düsseldorfie. Zmarł w 1984 r.
PANEL 02 – Numery
Kazimierz Kobus
Urodzony w 1907 r. w Węgrowie. Uczestnik kampanii wrześniowej, od 1939 r. w Związku Walki Zbrojnej i Polskim Związku Wolności. Aresztowany w Warszawie 25 marca 1942 r. podczas zebrania grupy konspiracyjnej wraz z 12 innymi działaczami (m.in. inż. Stanisławem Zelentem) i osadzony na Pawiaku. 17 stycznia 1943 r. wywieziony na Majdanek. Przebywał na III polu. Początkowo zatrudniony w komandzie inż. Zelenta, a od kwietnia 1943 r. w komandzie Fahrbereitschaft. Pracował w nim do czasu przeniesienia do KL Gross-Rosen w ramach transportu ewakuacyjnego w kwietniu 1944 r. Po odbyciu kwarantanny w tym obozie wywieziony do Litomierzyc. Wyzwolony w miejscowości Lovosice. Autor wspomnień obozowych pt. Czerwony trójkąt.
Czesław Skoraczyński
Urodzony w 1911 r. we Lwowie. Aresztowany 2 września 1942 r. za działalność w Związku Walki Zbrojnej-Armii Krajowej i osadzony w więzieniu przy ul. Łąckiego we Lwowie. 2 lutego 1943 r. przewieziony na Majdanek. Przebywał na III polu. Pracował w komandach zajmujących się robotami budowlanymi w obozie oraz przy dezynfekcji odzieży obozowej w komandzie Bad und Gaskammer. Wywieziony do KL Gross-Rosen w marcu 1944 r. W styczniu 1945 r. w transporcie ewakuacyjnym skierowany do miejscowości Hersbruck, następnie do KL Dachau, gdzie został wyzwolony. Zmarł w 1982 r.
Wanda Ossowska
Urodzona w 1912 r. w Kunicach. Pielęgniarka i sanitariuszka. W czasie II wojny światowej kurier między Komendą Główną Armii Krajowej a dowództwem Obszaru Lwowskiego AK, szef łączników Wydziału Wywiadu Ofensywnego „Stragan” Oddziału II Informacyjno-Wywiadowczego AK. Aresztowana w sierpniu 1942 r. w Warszawie za przynależność do ruchu oporu. Więziona na Pawiaku, wielokrotnie przesłuchiwana w siedzibie gestapo przy al. Szucha. W styczniu 1943 r. przeniesiona na Majdanek z wyrokiem śmierci, który miał być wykonany po dwóch latach pobytu w obozie. Pracowała w szpitalu obozowym jako pielęgniarka. W kwietniu 1944 r. przewieziona do obozu w Auschwitz, stamtąd do Ravensbrück i Neustadt-Glewe. Zmarła w 2001 r. w Warszawie.
Leon Sobol
Urodzony w 1908 r. w Warszawie. Podczas okupacji przebywał w getcie warszawskim. W maju 1943 r. deportowany do Treblinki. Po dotarciu na miejsce wyselekcjonowany do pracy i skierowany na Majdanek.
PANEL 03 – Rozbicie czy wspólnota?
Eugenia Piwińska
Urodzona w 1907 r. w Kownie. Studentka polonistyki. Działaczka Polskiej Partii Robotniczej. W czasie wojny łączniczka Gwardii Ludowej. Aresztowana pod koniec września 1942 r. w Warszawie i osadzona na Pawiaku. W styczniu 1943 r. przywieziona na Majdanek. W lipcu 1943 r. przeniesiona do KL Ravensbrück. Po wojnie pracowała w polskiej ambasadzie w Paryżu. W 1949 r. aresztowana przez UB, więziona i torturowana. Po zwolnieniu z więzienia pracowała w Centralnej Radzie Związków Zawodowych. Zmarła w 1999 r.
Danuta Brzosko-Mędryk
Urodzona w 1921 r. w Pułtusku. Dwukrotnie aresztowana w Warszawie i osadzona na Pawiaku: pierwszy raz w lipcu 1940 r. w trakcie tajnego egzaminu maturalnego i ponownie w sierpniu 1942 r. za przynależność do organizacji konspiracyjnej. Od stycznia 1943 r. przebywała na Majdanku. W kwietniu 1944 r. przeniesiona do KL Ravensbrück. Świadek w procesie członków załogi Majdanka w Düsseldorfie. Mieszka w Warszawie.
Helena Kurcyusz
Urodzona w 1911 r. w Sandomierzu. Absolwentka Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej. W październiku 1942 r. razem z ojcem Stefanem Starzyńskim, przedwojennym prezydentem Warszawy, aresztowana i osadzona w więzieniu na Pawiaku. Od stycznia 1943 r. do kwietnia 1944 r. więźniarka KL Lublin. Otrzymała numer 4609. Z Majdanka przeniesiona do KL Ravensbrück, a następnie do Neubrandenburg. Po wojnie mieszkała w Szczecinie i pracowała jako urbanista. Zmarła w 1999 r.
Ewa Kozłowska
z domu Walecka
Urodzona w 1923 r. w Piotrkowie Trybunalskim. W okresie okupacji kontynuowała naukę w gimnazjum na tajnych kompletach. W jej domu rodzinnym odbywały się spotkania członków Armii Krajowej. 2 stycznia 1943 r. aresztowana przez gestapo i osadzona w więzieniu w Radomiu, skąd przewieziono ją do więzienia w Piotrkowie Trybunalskim. 8 stycznia 1943 r. przetransportowana do obozu koncentracyjnego na Majdanku. Otrzymała numer więźniarski 920. 19 kwietnia 1944 r. przeniesiona do Ravensbrück. W kwietniu 1945 r. wraz z dużą grupą więźniarek tego obozu dzięki staraniom Czerwonego Krzyża zwolniona i skierowana na leczenie do Szwecji. Zmarła w 2011 r.
Suren Konstantynowicz Barutczew
Urodzony w 1896 r. w Suszy w Związku Radzieckim. Major sanitarnej służby wojskowej, chirurg frontowy. Wzięty do niewoli niemieckiej wiosną 1943 r. w rejonie Witebska i Orszy. Na Majdanek przywieziony wraz z transportem sowieckich inwalidów wojennych w październiku 1943 r. Osadzony na II polu obozowym, gdzie pełnił funkcję lekarza w lazarecie. W obozie przebywał do jego likwidacji, następnie uczestniczył w pracach Polsko-Sowieckiej Komisji do Zbadania Zbrodni Niemieckich Popełnionych na Majdanku.
PANEL 04 – „Resocjalizacja”
Albin Maria Boniecki
Urodzony w 1908 r. w Warszawie. Artysta rzeźbiarz. W charakterze ochotnika brał udział w kampanii wrześniowej. W czasie okupacji członek ruchu oporu. Aresztowany 7 października 1942 r. i osadzony w więzieniu na Pawiaku, wielokrotnie przesłuchiwany i torturowany. 17 stycznia 1943 r. przewieziony na Majdanek. Otrzymał numer 4061. Zwolniony z obozu 17 września 1943 r. Po powrocie do Warszawy odnowił kontakty konspiracyjne. Uczestnik powstania warszawskiego, jeniec Stalagu 344 Lamsdorf, Oflagu II D Gross-Born, Stalagu X B Sandbostel. Wyzwolony 29 kwietnia 1945 r. przez wojska brytyjskie. Po wojnie przebywał
na emigracji: najpierw w Paryżu, od 1957 r. w Stanach Zjednoczonych. Zmarł w 1995 r.
Michał Gancarz
Urodzony w 1904 r. Aresztowany 17 marca 1943 r. za działalność w ruchu oporu. Więziony najpierw w Kazimierzu Dolnym, następnie na Zamku Lubelskim. Od 13 sierpnia 1943 r. przebywał na Majdanku. Oznaczony tzw. czerwonym punktem jako więzień podejrzany o próbę ucieczki. Początkowo wykonywał prace bezsensowne, mające na celu wyniszczenie osadzonych, następnie zatrudniony przy kopaniu rowów w ramach prac melioracyjnych, później w warsztacie koszykarskim. Członek obozowego ruchu oporu, kierownik komórki AK na IV polu. W kwietniu 1944 r. wywieziony do Auschwitz.
Mieczysław Bieńko
Urodzony w 1919 r. w miejscowości Skomorochy Małe. Aresztowany w czerwcu 1943 r. za działalność w ruchu oporu. Na Majdanek przywieziony w lipcu 1943 r. Otrzymał numer 2808. Zatrudniony przy pracach budowlanych, później w warsztacie stolarskim. W KL Lublin przebywał do końca funkcjonowania obozu. Po wojnie mieszkał w Hrubieszowie.
Mordechaj Sztrygler
Urodzony w 1921 r. w Zamościu. Poeta, pisarz i eseista, tworzył w języku jidysz. Do 31 maja 1943 r. przebywał w obozie Luftwaffe w Zamościu. W grupie ok. 400 więźniarek i więźniów przeniesiony na Majdanek i umieszczony na III polu. W czerwcu 1943 r. wywieziony do obozu w Skarżysku-Kamiennej. W latach 1945 –1952 mieszkał w Paryżu, a od 1953 r. w Nowym Jorku. Wydawca i dziennikarz „Forverts” w Nowym Jorku. Zmarł w 1998 r.
Alexander Donat
(właściwie Michał Berg)
Urodzony w 1905 r. w Warszawie. Przed wojną wydawca prasowy. W czasie okupacji przebywał w getcie warszawskim. W maju 1943 r. wraz z żoną Leną deportowany na Majdanek. W czerwcu 1943 r. wywieziony do obozu pracy w Radomiu. Od 1946 r. mieszkał w Stanach Zjednoczonych. Zmarł w 1983 r. w Nowym Jorku.
Panel 05 – Sposoby na przetrwanie
Jerzy Bargielski
Urodzony w 1898 r. Adwokat. Członek organizacji podziemnej, pseudonim „Średni”. Na Majdanek przywieziony pod koniec 1941 r. z jednego z obozów w Rzeszy. Otrzymał numer 40. Początkowo zatrudniony jako tłumacz, następnie w magazynie żywnościowym. Działał w obozowym ruchu oporu jako informator z ramienia Delegatury Rządu RP na Kraj. 23 lipca 1944 r. zbiegł z transportu ewakuacyjnego do Auschwitz w czasie postoju w Kraśniku. Zmarł w Makowie Mazowieckim.
Jerzy Pfeffer
Urodzony w 1908 r. w Warszawie. Absolwent księgowości i ekonomii w Wyższej Szkole Handlowej w Warszawie. Żonaty, ojciec Ignacego, urodzonego w 1936 r. Wspólnie z ojcem prowadził przedsiębiorstwo handlu artykułami skórzanymi. W czasie okupacji zatrudniony na terenie getta warszawskiego. Po upadku powstania w getcie deportowany na Majdanek z rodziną. W obozie stracił swoich najbliższych. 21 czerwca 1943 r. uciekł z tartaku mieszczącego się na peryferiach Lublina i dotarł do Warszawy, gdzie przebywał w ukryciu. Brał udział w powstaniu warszawskim, po jego upadku przybrał nazwisko Józef Zieliński. Po zakończeniu wojny mieszkał w Łodzi. W 1946 r. ponownie się ożenił. Rok później wyemigrował do USA. Zmarł w 1999 r.
Emilian Kowcz
Urodzony w 1884 r. Aresztowany 30 grudnia 1942 r. w Przemyślanach za pomoc udzielaną Żydom. Osadzony w więzieniu przy ul. Łąckiego we Lwowie, 31 sierpnia 1943 r. przeniesiony na Majdanek. W obozie otrzymał numer 2399. Przebywał na polu III. Do listopada 1943 r. wykonywał prace porządkowe w obrębie pola. Przez cały okres uwięzienia otaczał współwięźniów opieką duszpasterską. Z obozu wysyłał grypsy do najbliższych. Zachorował i zmarł w szpitalu obozowym 25 marca 1944 r. W 2001 r. we Lwowie papież Jan Paweł II ogłosił go błogosławionym.
Romuald Sztaba
Urodzony w 1913 r. w Dąbrowie Górniczej. Lekarz. Aresztowany w styczniu 1941 r. za przynależność do tajnej organizacji. Przebywał w więzieniu w Mysłowicach, następnie w KL Auschwitz. Na Majdanek przywieziony w grupie lekarzy w lutym 1942 r., w okresie organizowana opieki medycznej w obozie. Otrzymał numer 16. Pracował jako lekarz w szpitalu obozowym, działał w obozowym ruchu oporu. W kwietniu 1944 r. w transporcie ewakuacyjnym przeniesiony do KL Gross-Rosen, następnie do obozu w Litomierzycach. Po wojnie został profesorem chirurgii dziecięcej Akademii Medycznej w Gdańsku. Świadek oskarżenia w procesie załogi Majdanka w Düsseldorfie. Zmarł w 2002 r.
PANEL 06 – Strach
Urszula Tochman-Welc
Urodzona w 1930 r. Wysiedlona razem z rodziną z Tarnogrodu, spacyfikowanego w ramach akcji na Zamojszczyźnie w lecie 1943 r. Początkowo umieszczona w obozie w Zwierzyńcu, następnie na Majdanku. W sierpniu 1943 r. wywieziona wraz z rodziną na roboty przymusowe do Rzeszy, skąd powróciła w czerwcu 1945 r. Po wojnie mieszkała w Łańcucie, gdzie pracowała jako księgowa.
Zdzisław Badio
Urodzony w 1925 r. we wsi Krupe. Aresztowany w wyniku łapanki w wieku 17 lat. Po krótkim pobycie w więzieniu w Krasnymstawie, przewieziony we wrześniu 1942 r. na Majdanek w charakterze zakładnika. Otrzymał numer 16291. Zatrudniony przy pracach ziemnych, później przeniesiony do kantyny SS. Po pobiciu przez więźnia funkcyjnego skierowany do rewiru – szpitala obozowego, w którym przebywał przez miesiąc. Zwolniony z obozu w grudniu 1942 r. Mieszka w Świdniku.
Piotr Kiriszczenko
Urodził się w 1933 r. we wsi Szkieli na Białorusi. Wysiedlony wraz z matką i bratem w czasie akcji pacyfikacyjnej przeprowadzonej przez Niemców na Witebszczyźnie w odwecie za rozwijający się tam ruch partyzancki. Na Majdanek przewieziony wiosną 1943 r. z obozu w Witebsku. Jesienią 1943 r. przeniesiony do obozu dziecięcego w Łodzi, a rok później do obozu w Crimmitschau. Wyzwolony w lipcu 1945 r., wrócił do kraju. Po wojnie mieszkał na Ukrainie i pracował jako kierowca.
Tadeusz Kosibowicz
Urodzony w 1893 r. w Nowym Sączu. Dyrektor szpitala powiatowego w Będzinie. Aresztowany 8 maja 1940 r. prawdopodobnie za ukrywanie Żydów. Przebywał w obozie zbiorczym w Sosnowcu, następnie w obozach koncentracyjnych w Dachau i Sachsenhausen. W listopadzie 1941 r. przeniesiony z grupą lekarzy na Majdanek. W kwietniu 1944 r. w transporcie ewakuacyjnym wywieziony do Gross-Rosen, a po 10 miesiącach do obozu w Litomierzycach. Po odzyskaniu wolności w 1945 r. wrócił do Będzina. Zmarł w 1971 r. w Katowicach. W 2006 r. Instytut Yad Vashem przyznał mu tytuł Sprawiedliwego Wśród Narodów Świata.
PANEL 07 – Śmierć
Natan Żelechower
Z zawodu technik dentystyczny. Przywieziony do Lublina z getta warszawskiego po wybuchu powstania w kwietniu 1943 r. i początkowo umieszczony w obozie pracy na Flugplatzu, a następnie na Majdanku. Otrzymał numer więźniarski 612. Z KL Lublin przeniesiony do Auschwitz i zatrudniony w kopalni węgla w Jawiszowicach i w kopalni Brzeszcze. W późniejszym okresie przebywał w kolejnych obozach: w Buchenwaldzie, Ohrdruf i w Dorze. Wyzwolony przez wojska amerykańskie w KL Buchenwald.
Marcin Gryta
Urodzony w 1896 r. w Zakrzówku. Właściciel sklepu spożywczego. Aresztowany 23 lutego 1943 r. za działalność w ruchu oporu i osadzony w więzieniu na Zamku w Lublinie. 10 kwietnia 1943 r. przewieziony na Majdanek, gdzie otrzymał numer 7803. Udało mu się zbiec podczas pieszego transportu ewakuacyjnego z Lublina do KL Auschwitz. Zmarł w Lublinie w 1964 r.
Maria Bielicka-Szczepańska
Urodzona w 1909 r. w Warszawie. Absolwentka Konserwatorium Warszawskiego, aktorka i śpiewaczka. Aresztowana 19 sierpnia 1942 r. za działalność konspiracyjną, więziona na Pawiaku. 17 stycznia 1943 r. przeniesiona na Majdanek. Pracowała w szpitalu obozowym jako sprzątaczka. 12 kwietnia 1944 r. wywieziona do KL Auschwitz-Birkenau, następnie do KL Ravensbrück i Neustadt-Glewe. Po wojnie pracowała jako aktorka teatralna w Łodzi i Warszawie. Zmarła w 1989 r.
Jerzy Kwiatkowski
Urodził się w 1894 r. w Wiedniu. Absolwent Uniwersytetu Wiedeńskiego, doktor praw. Aresztowany w Warszawie na terenie fabryki obrabiarek, której był współwłaścicielem i osadzony na Pawiaku. 26 marca 1943 r. przewieziony na Majdanek. 22 lipca ewakuowany do KL Auschwitz, następnie skierowany do Sachsenhausen. Po wojnie mieszkał w Europie Zachodniej, a od 1950 r. w USA.
PANEL 08 – Drogi z Majdanka
Jadwiga Ankiewicz
Urodzona w 1926 r. w Warszawie. 16 stycznia 1943 r. zatrzymana podczas łapanki ulicznej i osadzona na Pawiaku. Dwa dni później przewieziona na Majdanek. Otrzymała numer 5322. W czasie pobytu w KL Lublin prowadziła dziennik – w zeszycie szkolnym zapisywała najważniejsze wydarzenia. 17 maja 1943 r. zwolniona z obozu z grupą więźniarek podobnie jak ona ujętych w łapance. 30 stycznia 1944 r. w wieku 17 lat została zastrzelona na jednej z warszawskich ulic.
Bronia Zysman
Urodzona w 1930 r., córka znanego lubelskiego krawca Nechemiasa Zysmana i Perli. Razem z siostrą Basią, urodzoną w 1926 r., po likwidacji getta na Majdanie Tatarskim 9 listopada 1942 r. skierowana na Majdanek. Dla ratowania życia zawyżyła swój wiek i podała jako datę urodzenia 28 października 1927 r. 21 maja 1943 r. w grupie 66 więźniarek skierowana do więzienia na Zamku Lubelskim, gdzie od 18 lutego 1943 r. przebywała już jej siostra Basia. Obie siostry zatrudniono jako szwaczki. Zginęły 22 lipca 1944 r. w masowej egzekucji na Zamku krótko przed wyzwoleniem miasta.
Tadeusz Stabholz
Urodzony w 1916 r. W czasie okupacji przebywał w getcie warszawskim, gdzie uczęszczał na kursy medyczne. W maju 1943 r. z płonącego getta deportowany do Treblinki, skąd trafił na Majdanek. Latem 1943 r. przeniesiony do Brzezinki, następnie do obozów w Sachsenhausen i Dachau. W 1947 r. wydał swoje wspomnienia, które zatytułował Siedem piekieł. W 1948 r. wyemigrował do USA, gdzie pracował jako lekarz.
Otto Hett
Urodzony w 1913 r. w Augsburgu w Niemczech. Absolwent studiów medycznych. Z powodu poglądów politycznych aresztowany w grudniu 1938 r. i skazany na 14 miesięcy pozbawienia wolności. Po odbyciu tej kary objęto go „aresztem ochronnym” i w kwietniu 1940 r. osadzono w KL Dachau. 8 grudnia 1941 r. przeniesiony na Majdanek i oznaczony numerem 15. Początkowo zatrudniony w szpitalu na polu III, następnie jako naczelny lekarz w lazarecie dla jeńców sowieckich na II polu. Wśród więźniów miał opinię prawego człowieka i specjalisty starającego się jak najlepiej wykonywać swoje obowiązki. Zamordowany w czasie pieszego transportu ewakuacyjnego z Majdanka do KL Auschwitz w lipcu 1944 r.