16 marca 1942 r. o godzinie 17.30 Hermann Höfle – austriacki nazista stojący na czele tzw. „sztabu przesiedleńczego” i główny logistyk zagłady w Generalnym Gubernatorstwie – zwołał w Lublinie naradę funkcjonariuszy SS, policji bezpieczeństwa i niemieckiej administracji cywilnej. Tematem spotkania była zaplanowana przez Odilo Globocnika operacja likwidacji getta na lubelskim Podzamczu.

Zachowana z odprawy notatka sporządzona przez Fritza Reutera, pracownika Urzędu Gubernatora dystryktu lubelskiego, choć napisana eufemistycznym językiem, zawiera plany eksterminacji Żydów. Podczas narady Höfle przekazał swoim współpracownikom:

1. Byłoby rzeczą właściwą przybywające do dystryktu lubelskiego transporty Żydów dzielić już na stacji odjazdowej na zdolnych i niezdolnych do pracy. Jeśli dokonanie tego podziału na stacji odjazdowej jest niemożliwe, należałoby ewentualnie przejść na rozdzielanie według powyższej zasady transportów w Lublinie.

2. Wszyscy niezdolni do pracy Żydzi mają być przewożeni do Bełżca, najdalszej stacji granicznej powiatu Zamość.

3. Haupsturmführer Höfle zamierza zbudować wielki obóz, w którym zdolni do pracy Żydzi zostaną zarejestrowani według swoich zawodów i gdzie można będzie zgłaszać zapotrzebowanie na nich [mowa tu o obozie na Majdanku].

[…] Na zakończenie oświadczył, że może przyjmować dziennie 4–5 transportów po 1000 Żydów, skierowanych do stacji Bełżec. Żydzi ci, przekroczywszy granicę, nigdy już nie wrócą do Generalnej Guberni.

Zaledwie kilka godzin po opisywanym spotkaniu niemieccy i austriaccy funkcjonariusze SS i policji bezpieczeństwa wspierani przez wachmanów z Trawnik wkroczyli do getta na Podzamczu. Stamtąd wysyłali codziennie w wagonach towarowych do obozu zagłady w Bełżcu około tysiąca nieświadomych swego losu Żydów. Zniszczenie żydowskiego Lublina stanowiło początek ludobójczej operacji opatrzonej kryptonimem „Einsatz Reinhardt”.

Śmiertelne żniwo akcji to blisko 2 miliony Żydów zgładzonych w latach 1942–1943: w obozach zagłady – w Treblince, Bełżcu i Sobiborze, w obozie koncentracyjnym na Majdanku, w masowych egzekucjach towarzyszących „akcjom wysiedleńczym”, podczas egzekucji w obozach pracy, obław i „polowań” na uciekinierów w miastach, wsiach i lasach. Większość uśmierconych stanowili Żydzi z GG, okręgu Białystok i Komisariatu Rzeszy Wschód. Ofiary pochodziły też spoza Polski – z Rzeszy, Austrii, Protektoratu Czech i Moraw, Słowacji, Grecji, Jugosławii, Holandii, Francji i Białorusi.

Więcej informacji na temat kryptonimu, przebiegu, obozach zagłady, sprawcach i ofiarach akcji „Reinhardt” dostępnych jest w przygotowanych przez Muzeum materiałach:

„Lubelskie ślady akcji ‘Reinhardt’”

Specjalny numer muzealnego magazynu „Varia”

Publikacja „Zagłada Żydów w Generalnym Gubernatorstwie"

Debaty historyczne z cyklu: „Akcja 'Reinhardt' – co wydarzyło się na Lubelszczyźnie 80 lat temu?"