Dzień Pamięci o Holokauście i Przeciwdziałaniu Zbrodniom Przeciwko Ludzkości obchodzony jest w rocznicę wybuchu powstania w getcie warszawskim. Wczesnym rankiem 19 kwietnia 1943 r. na teren warszawskiego getta wkroczyły niemieckie oddziały wojska i policji, które zgodnie z rozkazem Heinricha Himmlera miały dokonać ostatecznej likwidacji żydowskiej dzielnicy mieszkaniowej w Warszawie.

Tego dnia zamknięci za murami Żydzi chwycili za broń. Powstanie nie tylko nieodwracalnie zmieniło przestrzeń okupowanej Warszawy, ale stanowiło również jedno z kluczowych wydarzeń w historii niemieckiego obozu koncentracyjnego w Lublinie.

Zdecydowany opór stawiony tego dnia przez żołnierzy z Żydowskiej Organizacji Bojowej i Żydowskiego Związku Wojskowego, który 80 lat temu rozpoczął powstanie w getcie warszawskim, był jednym z największych aktów oporu stawionego przez Żydów przeciw Trzeciej Rzeszy. Z militarnego punktu widzenia opór żydowskich bojowników nie miał szans na powodzenie. Ich celem nie było jednak zwycięstwo, a godna śmierć z bronią w ręku i odwet na niemieckich i austriackich oprawcach spod znaku swastyki.

Okres od końca kwietnia do połowy maja 1943 r. to czas największego napływu żydowskich więźniów wysłanych na Majdanek z getta warszawskiego. Łącznie pociągami odjeżdżającymi z Umschlagplatzu do KL Lublin trafiło wówczas ok. 19,5 tys. deportowanych.

Nowoprzybyli poddawani byli wstępnym selekcjom przeprowadzanym przez lekarzy i sanitariuszy w mundurach SS. Wielu spośród deportowanych zamordowano w komorach gazowych tuż po przybyciu do KL Lublin. Na uznanych za „zdolnych do pracy” czekała gehenna życia obozowego wśród tysięcy innych więźniów. W połowie maja 1943 r. w obozie przebywało 17 527 żydowskich kobiet i mężczyzn, co stanowiło najwyższą ich liczbę w historii Majdanka. Zdecydowana większość osób deportowanych do KL Lublin z warszawskiego getta nie przeżyła wojny. Żydzi którzy przetrwali kolejne miesiące za drutami Majdanka zostali zamordowani podczas akcji „Erntefest” 3 listopada 1943 r. Do nielicznych ocalałych należeli Ci, którzy trafili do innych obozów w tym do KL Auschwitz. W takich okolicznościach piekło Holokaustu przeżyli m.in. Halina Birenbaum i Israel Gutman.

80 lat później #ŁączyNasPamięć o ofiarach Holokaustu i bohaterach powstania w getcie warszawskim, dlatego prezentujemy unikalne świadectwo z czasów Zagłady – „Dziennik Maryli”, o którym opowiemy podczas dwóch spotkań wokół książki.