„Dziennik Maryli” to jedno z najbardziej poruszających i unikatowych świadectw spisanych podczas powstania w getcie warszawskim. W 80. rocznicę opisanych w nim wydarzeń Muzeum na Majdanku we współpracy z wydawnictwem Prószyński Media wydaje nową edycję tego źródła. 20 kwietnia zapraszamy na spotkanie wokół książki. Odbędzie się ono o godz. 18.00 w Centrum Obsługi Zwiedzających PMM.

„Dziennik” jest zapisem myśli, uczuć i obaw młodej Żydówki imieniem Maryla, ukrywającej się podczas powstania w getcie warszawskim. Pokazuje ona życie ludzi skazanych na Zagładę, odizolowanych od reszty świata murem, opisuje losy Żydów po aryjskiej stronie, relacjonuje przebieg buntu.

Nie wiadomo dokładnie, od kiedy tajemnicza Maryla prowadziła swój dziennik, a urywa się on nagle 27 kwietnia 1943 roku, nie dając odpowiedzi na temat dalszych losów jego autorki. Zapisane przez nią zeszyty zostały odnalezione na terenie byłego niemieckiego obozu koncentracyjnego na Majdanku pod koniec lat 40-tych XX wieku. Co mogło się z nią stać? Jak jej zapiski trafiły do Lublina? Co sprawia, że są tak ważnym świadectwem zagłady Żydów polskich? Dlaczego mimo podejmowanych prób nie udało się opublikować tekstu „Dziennika” w latach 50-tych? Odpowiedzi na te i inne pytania poszukamy podczas rozmowy z prof. Dariuszem Libionką, głównym historykiem ds. badań nad zagładą Żydów w PMM, Anną Wójcik, kierowniczką Archiwum PMM, oraz Jakubem Chmielewskim z Działu Historii PMM. Spotkanie poprowadzi Agnieszka Kowalczyk-Nowak, rzeczniczka prasowa PMM.

---

O książce

Jak pisała ukrywająca się w bunkrze młoda Żydówka, Maryla, kilka dni po wybuchu powstania w getcie warszawskim:

Wsłuchani jesteśmy w te coraz bardziej potęgujące się odgłosy walki i strach paraliżuje nas wszystkich, przestajemy być ludźmi, zamieniając się w drgające kłębki nerwów, gotowych oszaleć...

Jej dziennik to unikatowe świadectwo Shoah. Autorka opisuje w nim – z perspektywy ofiary i zarazem świadka tych dramatycznych wydarzeń – życie i śmierć zamkniętych za murami getta żydowskich dzieci, kobiet i mężczyzn. Relacjonuje przebieg krwawo przez Niemców tłumionego powstania.

Do dziś nie udało się ustalić, gdzie i kiedy zginęła autorka. Prowadzony przez nią od wiosny 1942 roku diariusz urywa się 27 kwietnia 1943 roku. Tuż po wojnie odnaleziono go na terenie byłego niemieckiego obozu koncentracyjnego na Majdanku.

Obecnie dziennik Maryli przechowywany jest w Archiwum Państwowego Muzeum na Majdanku. W 2010 roku dokument został poddany konserwacji, a następnie zdigitalizowany, co umożliwia jego udostępnianie szerszej publiczności.

Z okazji 80. rocznicy wybuchu powstania w getcie warszawskim Państwowe Muzeum na Majdanku we współpracy z wydawnictwem Prószyński Media wydaje nową edycję „Dziennika Maryli”. Podjęli się jej znakomici znawcy historii getta warszawskiego: Zuzanna Schnepf-Kołacz (POLIN) i Dariusz Libionka (PMM).

---

Spis treści

Tomasz Kranz, Przedmowa

Zuzanna Schnepf-Kołacz, „Coraz trudniej chwycić mi powietrze…”. Maryla i jej dziennik – ustalenia, domysły i wątpliwości

„Słowa proste i okrutne”. Notatki od marca 1942 do lutego 1943 roku, oprac. Zuzanna Schnepf-Kołacz

„Niestety, to jutro okazało się straszniejsze niż wszelkie przewidywania”. Zapiski z kwietnia 1943 roku, oprac. Dariusz Libionka

Dariusz Libionka, Losy tekstu

Nota edytorska

Indeks nazwisk

---

Recenzje

To zapis przeżyć, emocji i myśli bardzo dobrej i wrażliwej obserwatorki w obliczu doświadczanych zbrodni i nieuchronnej katastrofy, której była całkowicie świadoma.

dr Tomasz Kranz, dyrektor PMM

Tekst ze wszech miar unikalny. Pisany w getcie, z narażeniem życia przemycony na teren obozu. Ukryty i cudem odnaleziony.

prof. Dariusz Libionka, PMM, Instytut Filozofii i Socjologii PAN