Drugi odcinek cyklu historycznego o wywiadzie Armii Krajowej na Majdanku

“Sahara”. Wywiad AK na Majdanku. Odcinek 2. Ukrycie

W okresie II wojny światowej Wanda Szupenko, ps. Elżbieta, była kierowniczką Szkoły Podstawowej przy ul. Szkolnej. Prowadziła komplety tajnego nauczania. Zaangażowała się też w działalność konspiracyjną. Wstąpiła do Związku Walki Zbrojnej (ZWZ), a później do Armii Krajowej. W ramach oficjalnych (ale konspiracyjnych struktur) działała w OPUSie – organizacji stworzonej do udzielania pomocy aresztowanym i uwiezionym członkom Armii Krajowej i ich rodzinom. Nieoficjalnie (i raczej niewiele osób o tym wiedziało) była sekretarką ppłk. Aleksandra Bienieckiego ps. Łodzia, szefa wywiadu AK na Okręg Lublin.

Jednym z jej zadań w ramach tej funkcji było przeglądanie korespondencji (grypsów) napływających do OPUSu i wyławianie z nich informacji o sytuacji w obozach i więzieniach, gdzie przebywali akowcy. Przepisywała na maszynie wyjątki dotyczące sytuacji na Majdanku, nowych transportów, nastrojów wśród uwiezionych, systemu strzeżenia i liczby załogi wartowniczej. Odpisy kierowała do ppłk „Łodzia”. Na tym właśnie polegała działalność komórki „Sahara”. Szupenko robiła zawsze co najmniej dwie kopie meldunków i to te kopie (przechowywane w jej gabinecie przy Szkolnej) utworzyły w przyszłości archiwum „Sahary”. Po wkroczeniu Sowietów na początku października 1944 r. pułkownik Bieniecki został przez nich aresztowany. Powiedział wtedy słynne zdanie: „Ze złodziejami nie będę rozmawiał”. Odmówił składania zeznań. Został wraz z żoną rozstrzelany.

Zagrożona aresztowaniem Wanda Szupenko zdecydowała się ukryć posiadane dokumenty. Znała żołnierza AK o nazwisku Rzezak, który mieszkał niedaleko od ul. Szkolnej. Przeniosła archiwum na ul. Sapiehy i poleciła je ukryć. Wkrótce potem została aresztowana, a archiwum spoczęło w ziemi na wiele lat.

Autor: Krzysztof Tarkowski

Zdjęcia

Zdjęcie lotnicze Lublina z 26 października 1944 r. Przypuszczalnie w tym terminie Wanda Szupenko przeniosła Saharę na ul. Sapiehy 3. Czerwona strzałka pokazuje lokalizację budynku przy Sapiehy 3.

Meldunek z 8 września ze składem sekcji OPUS. Jako kierowniczka występuje już Wanda Szupenko (Elżbieta).