Trzeci odcinek cyklu historycznego o wywiadzie Armii Krajowej na Majdanku

“Sahara”. Wywiad AK na Majdanku. Odcinek 3. Wydobycie.

1 kwietnia 1971 r. Józef Marszałek, Edward Dziadosz, Jan Kozioł (fotograf – nie widać go na zdjęciach) z PMM oraz Wanda Szupenko, a także Antoni Bernat i jego trzech pracowników, udali się na ul. Sapiehy 3 w Lublinie w celu wydobycia bezcennego zbioru dokumentów. Pani Rzezakowa dość precyzyjnie wskazała miejsce ukrycia archiwum „Sahary” i po niecałej godzinie kopania udało się wydobyć słój z dokumentami z ziemi.

Dlaczego o tym wydarzeniu nie informowały prasa czy radio? Czasy nie sprzyjały chwaleniu się takimi odkryciami. Dopiero co Władysław Gomułka został zmuszony do rezygnacji ze stanowiska, a wszechwładza Urzędu Bezpieczeństwa dawała się we znaki. Nie wiadomo, czy dyrekcja PMM powiadomiła o znalezisku władze centralne. Gdyby tak się stało, bezpieczniej byłoby podać, że odnaleziono konspiracyjne akta dotyczące pomocy więźniom, niż że znaleziono archiwum wywiadu Armii Krajowej. W tym drugim przypadku niemal pewne, że UB skutecznie zajęłoby się znaleziskiem i niezależnie od jego rzeczywistej wartości nikt z historyków nigdy by tych dokumentów nie zobaczył. Tak więc prawdopodobnie taka była przyczyna nazwania zbioru zespołem akt Centralnej Opieki Podziemia OPUS. Z jednej strony taka nazwa myli badaczy, ale z drugiej daje dostęp do bezcennych archiwaliów.

Autor: Krzysztof Tarkowski