W ramach tego cyklu prezentujemy kulisy funkcjonowania wywiadu Armii Krajowej w obozie na Majdanku.

W 1970 r. Państwowe Muzeum na Majdanku zorganizowało wystawę „Majdanek przypomina i ostrzega”. Pracownicy PMM cyklicznie wymieniali się dyżurami w salonie MPiKu na Krakowskim Przedmieściu, gdzie prezentowano ekspozycję. Jesiennego dnia dyżur pełnił tam Józef Marszałek, pracownik działu naukowego. W pewnym momencie podeszła do niego drobna kobieta i powiedziała, że wie, gdzie jest ukryte archiwum OPUS-u.

Skrót OPUS definiuje Organizację Pomocy dla Uwięzionych i Spalonych. Ostatnie słowo w nazwie oznaczało osoby zdekonspirowane zmuszone do ukrywania się przed Niemcami. OPUS powstał w 1941 r., najbardziej aktywnie działał w latach 1943–1944. Używano także innej nazwy – Centralna Opieka Podziemia.

Sensacyjną wiadomość przyniosła Wanda Szupenko, długoletnia kierowniczka Szkoły Podstawowej nr 7 w Lublinie. W czasie wojny prowadziła w ramach OPUS-u komórkę wywiadu AK „Sahara”.

Kiedy postanowiono wydobyć archiwum z ukrycia, okazało się, że akowiec o nazwisku Rzezak, który otrzymał materiały z poleceniem ukrycia ich, zmarł. Na szczęście jego żona znała miejsce, gdzie zostały zakopane. Pogoda nie sprzyjała, panowały mrozy. Obawiano się, żeby przy rozbijaniu ziemi nie uszkodzić cennego zbioru. Zimę 1970/71 archiwum „Sahary” musiało jeszcze spędzić w ukryciu. Dopiero w końcu marca 1971 r. ociepliło się na tyle, że można było pomyśleć o wydobyciu bezcennej dokumentacji. Termin ustalono na 1 kwietnia 1971 r.

Na zdjęciach:

Józef Marszałek i Wanda Szupenko