Państwowe Muzeum na Majdanku wraz z Wydawnictwem Prószyński i S-ka oddają w ręce czytelników nową edycję relacji Stefanii Perzanowskiej pt. „Gdy myśli do Majdanka wracają”.

Stefania Perzanowska, lekarka internistka i działaczka społeczna, została aresztowana za przynależność do ruchu oporu w nocy z 10 na 11 listopada 1942 r. Po licznych przesłuchaniach i brutalnym śledztwie w radomskim więzieniu Gestapo, 7 stycznia 1943 r. deportowano ją na Majdanek.

W żeńskiej sekcji obozu koncentracyjnego w Lublinie utworzyła z czasem rewir (szpital), gdzie ofiarnie niosła pomoc innym więźniarkom. 13 kwietnia 1944 r. została przeniesiona do Auschwitz-Birkenau, a następnie do Ravensbrück i Neustadt-Glewe.

Po wojnie publikowała artykuły związane z tematyką obozową. Bezpłatnie leczyła również byłych więźniów obozów koncentracyjnych i ich rodziny. W 1965 r. wzięła udział w konkursie na pamiętniki organizowanym przez Państwowe Muzeum na Majdanku, w którym zdobyła trzecią nagrodę.

Zofia Murawska, ówczesna kustosz muzeum, badaczka tematyki kobiecej w KL Lublin, rekomendując pamiętnik do wydania, pisała: „Praca dr Perzanowskiej jest nie tylko cennym dokumentem, głównie zaś kopalnią wiedzy o szpitalu na polu kobiecym, ale także interesującą lekturą. Decyduje o tym nie tylko umiejętny dobór faktów, ale także żywy i potoczysty, a równocześnie zwięzły styl oraz brak jakichkolwiek dłużyzn”.

Niemal 60 lat później, wspomnienia dr. Perzanowskiej w formie nowej edycji trafiają do polskich czytelników. Autorka książki opisuje, jak stworzyła i kierowała szpitalem kobiecym w KL Lublin. Jak walczyła o urządzenie i wyposażenie rewiru, szkoliła pielęgniarki i kolumnę sanitarną, organizowała pracę. Nie tylko starała się leczyć chore więźniarki, ale również potajemnie zdobywała dla nich leki oraz ukrywała przed władzami obozu rekonwalescentki i te niezdolne do pracy. Autorka potrafiła trafnie uchwycić wszystkie fazy rozwoju szpitala, ukazać blaski i cienie tej pracy. Wnikliwie scharakteryzowała najbardziej typowe schorzenia, podała możliwości ich leczenia w poszczególnych okresach. Umiejętnie sportretowała różne grupy więźniarskie, w tym lekarki-koleżanki, a także lekarzy i sanitariuszy w mundurach SS.

Obecne, drugie wydanie, różni się znacząco od pierwodruku z 1970 r. Wspomnienia zostały porównane z autorskim maszynopisem, zdecydowano się uwidocznić usunięte partie maszynopisu oraz partie dodane w pierwszej opublikowanej wersji. Dzięki temu zabiegowi czytelnik ma wgląd w przebieg pracy nad książką, a także może zrekonstruować pełen, niepoddany autocenzurze tekst. Ponadto edycja wzbogacona została o niepublikowane dotychczas fotografie oraz grypsy, jakie Perzanowska potajemnie wysyłała do córki Zosi z obozu.

W Państwowym Muzeum na Majdanku znajdują się zarówno oryginał maszynopisu „Gdy myśli do Majdanka wracają”, jak i fotografie rodzinne, korespondencja wysyłana z obozu, a także pamiątki przekazane przez rodzinę dr Perzanowskiej.

---

„Gdy myśli do Majdanka wracają” w naszej księgarni internetowej.