Varia. 80 lat Państwowego Muzeum na Majdanku
W październiku 1944 roku, niespełna trzy miesiące po likwidacji niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego na Majdanku, na jego terenie powstało pierwsze na świecie muzeum poświęcone ofiarom II wojny światowej.
Od tego czasu Państwowe Muzeum na Majdanku w sposób nieprzerwany pielęgnuje pamięć o więźniach obozu, prowadząc zróżnicowaną działalność wydawniczą, wystawienniczą, edukacyjną i naukową, a także sprawując opiekę nad materialnymi reliktami obozowymi. To jedyna instytucja w Europie, która upamiętnia ofiary trzech niemieckich obozów zagłady.
W jubileusz 80-lecia naszej działalności chcemy spojrzeć w przeszłość, przeanalizować zrealizowane dotąd projekty, przypomnieć o trudnych początkach Muzeum w okresie powojennej zawieruchy. Chcemy również podzielić się naszymi planami na przyszłość. O dotychczasowym dorobku Muzeum, jego historii, zachodzących w nim zmianach, o wyzwaniach, z jakimi przyszło nam się zmierzyć, oraz czekających nas w najbliższych latach przedsięwzięciach piszemy w specjalnym wydaniu muzealnego magazynu „Varia”.
SPIS TREŚCI:
Anna Wójcik, „Podejmując pracę o znaczeniu wielkiej wagi politycznej dla odradzającego się Państwa Polskiego oraz dla całego świata – powstanie Państwowego Muzeum na Majdanku”
„Państwowe Muzeum na Majdanku – wczoraj i dziś”. Z Tomaszem Kranzem, dyrektorem Państwowego Muzeum na Majdanku, rozmawia Aleksandra Skrabek
Wojciech Lenarczyk, „Badania historyczne w Państwowym Muzeum na Majdanku”
„O działaniach edukacyjnych Państwowego Muzeum na Majdanku”. Z Wiesławem Wysokiem, zastępcą dyrektora, rozmawia Nadia Sola-Sałamacha
Aleksandra Skrabek, „Od zapomnianych miejsc zagłady do przywracania pamięci o Holokauście. Muzea w Bełżcu i Sobiborze”
„Konserwacja i zabezpieczenie miejsc po obozach”. Z Grzegorzem Plewikiem, zastępcą dyrektora, rozmawia Agnieszka Kowalczyk-Nowak
Marta Grudzińska, „Głosy ofiar. Opowieści o doświadczeniu wykorzystywane w działalności Muzeum”
Varia. HOLOKAUST W EDUKACJI PAŃSTWOWEGO MUZEUM NA MAJDANKU
SPIS TREŚCI:
Wiesław Wysok, Pedagogika pamięci
Anna Wójcik, Dziennik Maryli. Niezwykły dokument
Jolanta Laskowska, Głosy z otchłani. Świadectwa więźniów w pracy pedagogicznej na przykładzie dziennika obozowego Jadwigi Ankiewicz
Paulina Pętal, Historia mówiona jako źródło edukacji o Zagładzie
Wiesław Wysok, Sobibór. Wystawa stała jako medium edukacji o Holokauście Sobibór.
Aleksandra Szymula, Pamięć rzeczy, czyli historie ofiar ukryte w muzealiach
Tomasz Oleksy-Zborowski, Warstwy pamięci. O czytaniu krajobrazu poobozowego w Sobiborze
Ewelina Szumilak, Kompleks pomnikowy w Bełżcu jako przestrzeń edukacji i refleksji
Marek Duda, Akcja „Reinhardt” w Lublinie. Spacery historyczne śladami eksterminacji Żydów
Varia - Transporty Styczeń 1943 r.
SPIS TREŚCI:
Marta Grudzińska: Transporty więźniów politycznych na Majdanek
Nadia Sola-Sałamacha: Procedura przyjęcia do obozu
Anna Wójcik: Samorząd więźniarski na V polu Majdanka
Krzysztof A. Tarkowski: Konspiracja polskich więźniów z transportów ze stycznia 1943 r.
Beata Siwek-Ciupak: Aktywność kulturalna polskich więźniów politycznych
Fragmenty wywiadu z fotografem Wojciechem Stanem „I tak Majdanek się zaczął”
Varia. Kobiety Majdanka
Spis treści:
Łukasz Mrozik: Frauenkonzentrationslager - obóz koncentracyjny dla kobiet
Anna Wójtowicz, Marek Duda: Żydówki
Marta Grudzińska: Polskie więźniarki polityczne
Anna Wójcik: Kobiety z Zamojszczyzny
Beata Siwek-Ciupak: Białorusinki
Paulina Pętal: Nieletnie więźniarki i dzieci
Marta Grudzińska: Rewir żeński
Nadia Sola-Sałamacha: Więźniarski ubiór
Anna Surdacka: „Upragnione akwarele”
Wojciech Lenarczyk: Nadzorczynie SS
Aleksandra Skrabek: Dzienniki i wspomnienia kobiet
Varia. Einsatz Reinhardt
Spis treści:
Tomasz Kranz, „Einsatz Reinhardt” – kryptonim Holokaustu w Generalnym Gubernatorstwie
Dariusz Libionka, Przebieg akcji „Reinhardt” i jej ofiary
Jakub Chmielewski, Lublin jako centrum logistyczne eksterminacji Żydów z Generalnego Gubernatorstwa
Wojciech Lenarczyk, Flugplatz – stacja przeładunkowa „Einsatz Reinhardt”Tomasz Kranz, Majdanek w akcji „Reinhardt”
Tomasz Hanejko, SS-Sonderkommando Belzec
Tomasz Oleksy-Zborowski, SS-Sonderkommando Sobibor
Edward Kopówka, SS- Sonderkommando Treblinka
Bibliografia
Dokumenty
Mapy
Varia. magazyn nr 008
Spis treści:
Od Redakcji, Nowa monografia obozu na Majdanku
Beata Siwek-Ciupak, Czerwonoarmiści, Białorusini i Ukraińcy, czyli deportowani ze Wschodu na Majdanku
Marta Grudzińska, Polacy na Majdanku
Jakub Chmielewski, Żydzi w KL Lublin
Wojciech Lenarczyk, Więźniowie z Europy Zachodniej i Południowej
Krzysztof Tarkowski, Majdanek. Niemiecki obóz koncentracyjny w Lublinie – między planami a realizacją
Anna Wójcik, Życie z wyrokiem śmierci – opowieść o Helenie Pawluk
Majdanek w 1941 r. – wybór relacji, oprac. Łukasz Mrozik
Varia. magazyn nr 007
Spis teści:
Bolesław Burski, Fragment relacji
Marek Duda, Jutro będzie lepiej. Odcinek 6, Działalność oświatowa na Majdanku
Irena Marszałek, Fragment relacji
Krzysztof Tarkowski, Ewakuacja. Odcinek 6, Transport do Auschwitz z 13 kwietnia 1944 r.
Jerzy Kwiatkowski, Fragment relacji
Anna Wójtowicz, Miłość za drutami Majdanka. Odcinek 7, Grypsy pełne miłości. Historia Henryka i Teodozji Wieliczańskich
Beata Siwek-Ciupak, Ucieczki. Odcinek 6, „Pójdziemy wprost na druty”
Janina Raus, Fragment relacji
Łukasz Mrozik, Błogosławiony ksiądz Emilian Kowcz
Tomasz Oleksy-Zborowski, Podsumowanie działań edukacyjnych w MMPS
Świadectwa Zagłady. Część 6, oprac. Dominika Pasieczna, Ewelina Szumilak
Varia. magazyn nr 006
Spis treści:
Aleksandra Szymula, Holenderska broszka w zbiorach sobiborskich
Anna Wójtowicz, Jutro będzie lepiej, Odcinek 5. Śpiewająca Malina
Krzysztof Tarkowski, Sowiecki obóz filtracyjny NKWD na Majdanku
Agata Kasjan, Jedyne takie. Rzeźby powstałe na terenie KL Lublin w 1943 r. Odcinek 6 Jaszczur
Anna Surdacka, Ubranie więźniarskie w KL Lublin w zbiorach PMM
Krzysztof Tarkowski, Ucieczki. Odcinek 5. Samochodem na wolność
Tomasz Hanejko, Wirtówka. Komendantura obozu zagłady w Bełżcu
Varia. Wydanie specjalne
Naszym najważniejszych przedsięwzięciem pierwszego półrocza 2021 roku było niewątpliwie udostępnienie po remontach konserwatorskich baraków łaźni męskiej i żeńskiej oraz budynku z komorami gazowymi. To właśnie tym obiektom poświęcamy najnowszy numer magazynu „Varia”. Zachęcamy do lektury!
Spis treści
Beata Siwek-Ciupak, Łaźnia męska i bunkier komór gazowych
Anna Wójtowicz, „Ten Bad to był koszmar…”. Barak łaźni żeńskiej w niemieckim obozie koncentracyjnym na Majdanku – historia i funkcje
Anna Alberska, Remont konserwatorski baraków łaźni i komór gazowych
Marta Jabłońska, Odkrycia archeologiczne podczas prac konserwatorskich
Krzysztof A. Tarkowski, Wybór relacji dotyczących baraków nr 41 i 42
Varia. magazyn nr 005
Spis treści:
Jakub Chmielewski, Utworzenie getta na Majdanie Tatarskim i pierwsza selekcja Żydów w KL Lublin
Anna Wójcik, Dopóki śmierć nas nie rozłączy… Losy żydowskiej rodziny Kralów z Wiednia
Aleksandra Szymula, Plakietki dziecięce
Katarzyna Boraca, Anglojęzyczne wydanie „485 dni na Majdanku” Jerzego Kwiatkowskiego
Anna Wójtowicz, Jutro będzie lepiej, Odcinek 4, Ostatnie rekolekcje wielkopostne ks. Romana Archutowskiego
Krzysztof Tarkowski, Ewakuacja, Odcinek 4, Transport do Gross-Rosen – więźniowie
Agata Kasjan, Jedyne takie. Rzeźby powstałe na terenie KL Lublin w 1943 r., Zameczek
Świadectwa Zagłady, cz. 5, oprac. Dominika Natyna, Ewelina Szumilak
Varia. highlights 2020
Polsko-angielskie wydanie magazynu „Varia” poświęcone podsumowaniu działalności Państwowego Muzeum na Majdanku w 2020 roku.
Spis treści:
O nowej wystawie w Muzeum i Miejscu Pamięci w Sobiborze oraz działalności Państwowego Muzeum na Majdanku. Z Tomaszem Kranzem, dyrektorem PMM, rozmawia Aleksandra Skrabek
Aleksandra Skrabek, Wystawa stała w Sobiborze
Grzegorz Plewik, Remont konserwatorski baraku łaźni męskiej i komór gazowych
Katarzyna Boraca, Dostępność Państwowego Muzeum na Majdanku
Agnieszka Kowalczyk-Nowak, Wirtualne muzeum – działania on-line w 2020 roku
Anna Surdacka, Prace nad zabezpieczeniem zbiorów muzealnych
Anna Wójcik, Nowe archiwalia w zbiorach Muzeum
Jolanta Laskowska, Jedyny taki Dziennik...
Varia. magazyn nr 004
Spis treści:
Jerzy Kwiatkowski, Wigilia 1943 r.
Gryps Wandy Albrecht
Krzysztof Tarkowski, „Sahara”. Wywiad AK na Majdanku. Odcinek 3, Wydobycie
Anna Wójtowicz, Miłość za drutami Majdanka. Odcinek 4 Historia Danuty Brzosko i Andrzeja Czaykowskiego
Gryps Wiesławy Grzegorzewskiej
Krzysztof Tarkowski, Ewakuacja. Odcinek 3, 43 wagony do Gross-Rosen
Marek Duda, Ucieczki. Odcinek 4 Nieudana ucieczka z transportu ewakuacyjnego
Stefania Perzanowska, Gwiazdka więźniarek
Agata Kasjan, Jedyne takie. Rzeźby powstałe na terenie KL Lublin w 1943 r. Kapliczka kogut
Robert Kuwałek, Lea z Sobiboru
Gryps Witolda Kołodki
Bolesław Burski, Obozowe święta Bożego Narodzenia
Świadectwa Zagłady, cz. 4, oprac. Dominika Natyna, Ewelina Szumilak
Varia. Wydanie specjalne
Spis treści
Wprowadzenie, Jarosław Sellin (Przewodniczący Międzynarodowego Komitetu Sterującego projektem utworzenia nowego Muzeum – Miejsca Pamięci na terenie byłego niemieckiego nazistowskiego obozu zagłady w Sobiborze)
Słowo od członków Międzynarodowego Komitetu Sterującego: Avner Shalev (Izrael), Barbara Illkova (Słowacja), Ernst Steigenga (Holandia)
Tomasz Oleksy-Zborowski, Początek masowych deportacji do niemieckiego obozu zagłady w Sobiborze
Tomasz Kranz, Stacja kolejowa Sobibór 1942–1943
Jakub Chmielewski, Powstanie więźniów SS-Sonderkommando Sobibor
Tomasz Kranz, Upamiętnianie pomordowanych. Pomnik z 1965 r. w hołdzie ofiarom obozu
Aleksandra Szymula, Muzealia sobiborskie. Przedmioty znalezione w miejscu zbrodni
Tomasz Kranz, Wystawa stała Muzeum i Miejsca Pamięci w Sobiborze
Plan ekspozycji
Varia. Magazyn nr 003
Spis treści
Jakub Chmielewski, Deportacje Żydów z Breslau na Lubelszczyznę
Jolanta Laskowska, Jedyny taki „Dziennik”…
Dorota Niedziałkowska, Ogrodnik z III pola
Anna Wójtowicz, Miłość za drutami Majdanka. Odcinek 3: Historia Alicji i Konrada Kozerów
Marek Duda, Ucieczki. Odcinek 3: Ucieczka z Flugplatzu
Agata Kasjan, Jedyne takie. Rzeźby powstałe na terenie KL Lublin w 1943 r. Odcinek 3: Kolumna Trzech Orłów
oprac. Dominika Natyna, Ewelina Szumilak, Świadectwa Zagłady Cz. 3
Varia. magazyn nr 002
Spis treści
Tomasz Kranz, 55 lat temu powstał pomnik w Sobiborze
Tomasz Kranz, Stacja kolejowa Sobibór 1942–1943
Aleksandra Szymula, Muzealia sobiborskie w Państwowym Muzeum na Majdanku
Krzysztof Tarkowski, Sahara. Wywiad AK na Majdanku. Odcinek 2, Ukrycie
Beata Siwek-Ciupak, Ucieczki. Odcinek 2, Wielka ucieczka z Majdanka
Jolanta Laskowska, Muzeum dla nauczycieli – edukacja historyczna online. Sprawcy – zwyczajni ludzie czy fanatyczni mordercy? Próba wyjaśnienia motywów
Krzysztof Tarkowski, Ewakuacja. Odcinek 2, Transport do Gross-Rosen
Anna Wójtowicz, Jutro będzie lepiej. Odcinek 2, Niezwykłe życie Danuty Brzosko-Mędryk
Anna Wójtowicz, Miłość za drutami Majdanka. Odcinek 2, Historia małżeństwa Wiesławy i Adama Nowosławskich
Agata Kasjan, Jedyne takie. Rzeźby powstałe na terenie KL Lublin w 1943 r. Odcinek 2, Żółw
Świadectwa Zagłady cz. 2, oprac. Dominika Natyna Ewelina Szumilak
Varia. magazyn nr 001
Z okazji Międzynardowego Dnia Muzeów 2020 prezentujemy pierwszy numer internetowego magazynu muzealnego o profilu historycznym przygotowanego przez zespół pracowników Państwowego Muzeum na Majdanku.
Spis treści
Jakub Chmielewski, Likwidacja getta na Podzamczu w Lublinie
Krzysztof Tarkowski, „Sahara”. Wywiad AK na Majdanku. Odcinek 1: Tajemnicza kobieta
Anna Wójtowicz, Miłość za drutami Majdanka. Odcinek 1. Historia miłosna Ewy Waleckiej i Edwarda Laskusa
Krzysztof Tarkowski, Ewakuacja. Odcinek 1: Pierwsze transporty
Marek Duda, Ucieczki. Odcinek 1: Niespodziewana pomoc
Anna Wójtowicz, „Jutro będzie lepiej”. Odcinek 1: Radio Majdanek
Tomasz Oleksy-Zborowski, 78. rocznica rozpoczęcia masowych deportacji do niemieckiego nazistowskiego obozu zagłady w Sobiborze
Agata Kasjan, Jedyne takie. Rzeźby powstałe na terenie KL Lublin w 1943 roku. Odcinek 1: Żaba
Aleksandra Szymula, Kobiecość w trudnych czasach
Anna Wójcik, Bolesław Burski ps. Jasieńczyk – historia nieznana
Krzysztof Tarkowski, Naloty. Odcinek 1: Preludium
Świadectwa Zagłady, cz. 1, oprac. Dominika Natyna, Ewelina Szumilak
