Bolesław Feliks Burski ps. Jasieńczyk urodził się 1 września 1905 r. w Warszawie w rodzinie Heleny z d. Boczkowskiej i Mamerta Burskich. Z zawodu był inżynierem rolnictwa. Ukończył szkołę ogrodniczą w Warszawie i Węgrowie, uzyskując dyplom technika ogrodnika. W czasach szkolnych należał do Związku Harcerstwa Polskiego. W latach 1923–1927 studiował architekturę krajobrazu we Francji.

W latach 1928–1929 odbył służbę wojskową, kończąc Dywizyjną Szkołę Podchorążych Piechoty w Jarocinie, przy 70 pp. Już w wieku 26 lat uzyskał nominację oficerską. Prowadził też zajęcia harcerskie, a jako harcmistrz organizował kręgi starszoharcerskie. Do 1935 r. uzupełniał studia na Wydziale Rolnym Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz w Wyższej Szkole Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie.

Przed wybuchem II wojny światowej Burski mieszkał i pracował jako architekt zieleni w Dąbrowie Górniczej. W 1932 r. zaprojektował i nadzorował realizację parku robotniczego z placem sportowym na Koszalewie.

Podczas kampanii wrześniowej dowodził kompanią w swoim macierzystym pułku na odcinku frontu Różan – Kałuszyn. Był dwukrotnie ranny. Od listopada 1939 r. zaangażował się w działalność konspiracyjną. Jego zadaniem było tworzenie siatki podziemnej Organizacji Orła Białego na terenie Zagłębia Dąbrowskiego, Częstochowy i Kłobucka. Po akcji scaleniowej ze Związkiem Walki Zbrojnej (ZWZ) otrzymał przydział służbowy do Kierownictwa Sabotażu, Dywersji i Lotnych Akcji Odwetu Komendy Obszaru Krakowskiego ZWZ. Odpowiadał za produkcję środków walki.

W listopadzie 1940 r. przeniesiono go służbowo do Warszawy. Podjął się wówczas organizacji siatek sabotażowych w Grodzisku Mazowieckim, Lublinie, Chełmie i Kielcach.

Od września 1941 r. podjął współpracę z kpt. Kazimierzem Leskim, ps. Bradl, dowódcą siatki wywiadu i kontrwywiadu Muszkieterów o kryptonimie „37”. W ramach tej współpracy produkował wspólnie z Janiną Siwińską, ps. Anna, z którą znał się dobrze z działalności w PPS, i jej mężem Bronisławem, ruchome skrytki dla Muszkieterów. Po wcieleniu tej organizacji do Armii Krajowej Burski został przeniesiony do referatu 997, zajmującego się działalnością obcych wywiadów.

W nocy z 26 na 27 grudnia 1942 r., wskutek donosu konfidenta, Burski jako Bolesław „Jasieńczyk” został aresztowany przez Niemców. Wraz z Bronisławem Siwińskim trafili do więzienia gestapo na Pawiaku. Dokumenty na nazwisko „Jasieńczyk”, które Burski miał przy sobie w chwili aresztowania, wskazywały na to, że jest zatrudniony jako konduktor w Elektrycznych Kolejach Dojazdowych w Warszawie.

Po kilkutygodniowym pobycie w więzieniu został, 17 stycznia 1943 r., wywieziony do niemieckiego obozu koncentracyjnego na Majdanku (niem. KL Lublin), gdzie otrzymał numer 1058 i tzw. Fluchtpunkt, którym oznaczano więźniów podejrzanych o zamiar ucieczki. Razem z Siwińskim został skierowany na III pole więźniarskie do baraku nr 9. Pracował w komandzie Strassenbau (budującym drogi obozowe) oraz Häftlingsküche (kuchni więźniarskiej). Najdłużej utrzymał się jednak na funkcji szefa kuchni III pola. Na Majdanku Burski spotkał swoich towarzyszy z konspiracji, m.in. dr. Romualda Sztabę z Dąbrowy Górniczej. Przyczyniło się to bezpośrednio do zorganizowania w obozie siatki konspiracyjnej i podjęcia działalności wywiadowczej. Ułatwiało to wcześniejsze rozpoznanie Majdanka i nawiązanie kontaktu z pracownikami z wolności. Burski utrzymywał też stały kontakt z Janiną Siwińską, która przekazywała sporządzone przez więźniów meldunki o sytuacji na Majdanku dowództwu AK. Duże zasługi dla sprawnego funkcjonowania obozowej konspiracji oddała Władysława Paplińska, właścicielka zakładu masarskiego, której dom stał w bezpośrednim sąsiedztwie obozu. To właśnie u niej znajdował się punkt kontaktowy, z którego korzystali więźniowie z najbliższego otoczenia Burskiego, a także Siwińska.

18 kwietnia 1944 r. Bolesław Burski został wywieziony z Majdanka w transporcie ewakuacyjnym do KL Auschwitz. Tu otrzymał numer 182593 i trafił do obozu Auschwitz II-Birkenau. Zatrudniono go w Desinfektionskommando (komandzie zajmującym się dezynfekcją), a następnie w komandzie Dampfkessel (obsługującym kocioł parowy).

W styczniu 1945 r. Burski zbiegł z kolumny ewakuacyjnej w okolicach Wodzisławia Śląskiego. Przyłączył się do partyzantki działającej w lasach pszczyńskich. Rozpoznany przez nową władzę ludową jako żołnierz AK, został wtrącony do więzienia urzędu bezpieczeństwa w Katowicach, z którego wyszedł dopiero w sierpniu 1945 r. Wolność odzyskał dzięki znajomości z ówczesnym wojewodą katowickim. Po wyjściu z więzienia wrócił do Dąbrowy Górniczej. Pracował w wyuczonym zawodzie, zajmował się urządzaniem miejskich terenów zielonych. Otworzył też własną kwiaciarnię. Zmarł 26 marca 1984 r. Po wojnie został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Walecznych, Srebrnym Krzyżem Zasługi oraz pośmiertnie Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.

W latach 1945–1948 Bolesław Burski spisał swoje przeżycia z czasów II wojny światowej. Maszynopis zatytułował Pawiak – Majdanek – Oświęcim. Jesienią 1980 r. przesłał go do Państwowego Muzeum na Majdanku (PMM) w odpowiedzi na ogłoszony przez nie w 1979 r. konkurs dotyczący funkcjonowania niemieckich obozów koncentracyjnych oraz więzień na terenie Lubelszczyzny. Według arkusza ocen jego pracy przyznano najwięcej punktów, przez wzgląd na ogólną wartość proponowano ją nawet do I nagrody. Praca nie została jednak wówczas wydrukowana.

Obecnie rozpoczęliśmy przygotowanie okupacyjnych wspomnień Burskiego do druku. Biorąc pod uwagę obozową działalność „Jasieńczyka”, jego znajomość sztuki konspiracji oraz umiejętność zjednywania sobie ludzi, możemy liczyć nie tylko na rzetelną kronikę życia na III i IV polu więźniarskim Majdanka, ale też na pasjonującą opowieść o sile i pasji człowieka zdanego na gehennę obozów koncentracyjnych.

Anna Wójcik
kontakt: archiwum@majdanek.eu

_ _ _

Źródło fotografii: Muzeum Miejskie Sztygarka w Dąbrowie Górniczej